Regina Raull margolaria joan den azaroaren 19an joan zaigu. Regina Bilbon jaio zen, 1931ko otsailaren 12an; erbestealdiaren bigarren belaunaldiaren partaidea izan zen, hau da, militarren matxinadaren ondorioz beste herrietara joan behar izan ziren haurreena. Mexikon jaso zuten eta han integratu zen erabat. Mexikon Reginak margolari eta ekintzaile kultural gisa lan handia egin zuen. Nahiz eta […]
Justo Garate medikuaren pertsonalitatea (Bergara, 1900-Mendoza, 1994) euskal erbestearen garrantzitsuenetarako bat izan zen, zalantzarik gabe. Ikerketa-lan honetan Justo Garateren bizialdia errepasatuz, bere aktibitate nagusiak aztertuko ditugu: medikuntza alorrean eginiko aportazioak, formakuntza garaietatik, gerra aurreko bere lehen urratsak lan munduan, Argentinako diasporan bizi izandako urteak, han egin zuen lana… Arreta berezia, bestetik, itzultzaile moduan aurrera eraman […]
Arturo Taracena Arriola Guatemala, la República Española y el Gobierno Vasco en el exilio (1944-1954) liburuaren egilea da. Lan horretan Taracenak 1944tik 1954ra bitartean Ertamerikako herrialdean erbesteratu errepublikanoen presentzia aztertu egin du, hau da, Juan José Arévalo eta Jacobo Árbenz presidenteen eskutik, Guatemalak bere lehen gobernu demokratikoak ezagutu zituen garaian. Egilearen arabera, ikerketa honen hasiera […]
Tonnerre bost mila inguruko biztanleen herri txiki bat da. Borgoina frantziarreko Yonne Departamenduan dago. Gerra Zibilaren garaian Tonnerren 120 haur eta gazte euskaldunak babestu ziren eta biztanleen laguntza beroa eta elkartasuna jaso zuten. Errefuxiatuak Gernikako txikizioaren ondoren heldu ziren, 1937ko maiatzaren 24an. Orain gutxi, Tonnerreko artxibategian ikerketa bat burutu da eta, ondorioz, berrogei gutun inguru […]
Federiko Álvarez Arregi, idazle donostiar erbesteratua (1927ko otsailaren 19a) maiatzaren 18an, Mexiko Hirian hil zaigu. 91 urte zituen. Federiko José Luis Álvarez Enparantza “Txilladergi”ren lehengusu zuzena zen; dena dela batak zein besteak oso bizitza desberdinak izan dituzte. Federiko Álvarez Frantzisko Fermin Álvarez-en semea zen, Izquierda Republicanaren sortzaile batena, alegia. Gerra bukatuta, 1940ean, Federiko eta bere […]
Academia Hispano-Mexicanaren ikaslegoak argitaratutako aldizkaria. David Mota Zurdo irakasleak frankisten diktadurapean erbesteratu behar ziren euskal zientzialariak berreskuratzeko lanarekin jarraitzen du. Oraingo honetan Ricardo Vinós matematikari arabarraren biografian eta lanean zentratu da, galtzekotan dugun beste izen handia. Matematikari handia eta lanbide heziketaren bultzatzailea izango zen gizona Gasteizen (Araban) jaio zen, 1888ko ekainaren 25ean; aurten bere jaiotzaren […]
Aurten Carlos Sáenz de la Calzada Gorostizaren ehun urte bete dira. Biologoa, geografoa, irakaslea, zientzialari arabarrak errepublikaren aldeko leialtasuna garesti ordaindu zuen baina erbestean ere bere lana aurrera eraman zuen. Mendeurren honen haritik, David Mota Zurdo irakasleak Sáenz de la Calzadaren biografiaren eta zientzian egin zituen aportazioen berri laburra eskaini digu. Ejertzito kolpistaren garaipenak Gerra […]
Aurtengo batzarrari hasiera emateko egun gutxi batzuk falta direnean, Zientzia eta Erbestea alegia, Koro Arizmendi Otaegiren heriotzaren berri jaso egin dugu. Koro joan den urriaren 24ean hil egin da Mexikon. Koro Donostian jaio zen, 1929an. Haren aita Karabineroen kapitaina zen eta horregatik ia urte osoa Madrilen igarotzen zuten; bakarrik udetan hurbiltzen ziren Euskal Herrira. Frankisten […]
Nahiz eta hasieran genituen beldurra, Hamaika Bide Elkarteak antolatutako XV. Nazioarteko Batzarra, zalantzarik gabe, aurrekoen mailan egongo da. Dagoeneko berrogei hizlariak dira, medikuntza eta arkitektura arlo nagusiak izanik. Izan ere, badira beste zientzia alorretako protagonisten presentziak: Matematikakoa, Biologiakoa, Kimikakoa… Antonio Chamorro, Antoni Bonet i Castellana, Vicenta Llorente, Carlos Saénz de la Calzada, Mariano Doporto Marchori, […]
Aurten gure 1936ko erbestealdiari buruzko Nazioarteko XV. Batzarra antolatu nahi dugu eta, dagoeneko, haren ardatz nagusia aukeratu egin dugu: zientzia eta erbestea. Horrelako erbesteari buruzko ikerketetan zientzia izan da ziur asko gehien baztertu den gaia. Gure asmoa zera da: zientziaren inguruan gure zientzialarien ondarea berreskuratzea. Azaroaren 7tik 11ra zientziaren arlo desberdinetan gizon-emakume haiek egin zituzten […]
Gasteizko Euskal Herriko Unibertsitatearen Mikaela Portillo eraikinean, «Max Aub: Testigantza, konpromisoa eta irudimena» izenburuperean idazle valentziarraren inguruko jardunaldiak egingo dira urriaren 15 eta 16an. Bi egunetan idazle horren inguruko ideia desberdinak landuko dira: biografia, obra, garrantzia… Sarrera irekia da, Hamaika Bide Elkarteak lagundu du Max Aub Fundazioak antolatzen duen ekimen honetan.
Valentziako Laberintos aldizkariak, bere 25. zenbakian, erbesteko aldizkariei buruzko dosier zabala argitaratu du, tartean José Ramón Zabala Agirre lankideak euskal erbesteari buruz idatzitako artikulu luze bat barne. «Euskal erbesteko aldizkarien panorama eguneratua (1936-1960 )» izenburupean, gaztelaniaz, gure kulturaren erbesteko pertsonalitateek nolabait parte hartu zuten argitalpenen zerrenda jaso du. Artikuluak, halaber, goiburu enblematikoenetako batzuk berreskuratzeko eta […]
Erbestearen filosofiarena izan zen Jose Angel Ascunce irakasleak garatutako esparru interesgarrietako bat. Eugenio Imatz, Kastor Narvarte, Teodoro Olarte, Federico Álvarez edo Juan David García Bacca bezalako figurak izan ziren bere analisien eta obren berreskuratzeko lanen helburu. Hori dela eta, Ricardo Tejada Université du Mans-eko (Frantzia) irakasleak, 2021ean, euskal erbestealdi filosofiko distiratsu hartako pertsona nagusiak bildu […]
Donostian 2021eko Kongresuan, «Erbesteko mitoak» izenekoan, María Bueno irakasleak «”Bere ahotsak zaurian kristalak uzten ditu” Federico García Lorca exiliado» testua aurkeztu zuen. Lan horretan, Lorcak euskal erbesteko egileen eta argitalpenen artean izan zuen eragina aztertzen du Granadako irakasleak. Zirkunstantzia desberdinengatik, testu hau ez zen zegokion tokian agertu, hau da, 1936-1939ko erbestearen mitoak liburuan. Ez dakigu […]
Liburu honek 2021eko azaroan egin genuen Kongresuan aurkeztutako ponentzia gehienak biltzen ditu. Lehen aldiz, liburua paperezko formatuan ez ezik, PDF formatuan ere zabaltzea erabaki dugu, hedapenak dakartzan posta-kostuak murrizteko. PDF honetan, liburuaren eduki guztiak eskura daitezke. Liburuaren edukia “Introducción a los mitos del exilio / Sarrera bat erbesteko mitoei”. Carmen Gil Fombellida y Jose Ramon […]
Liburu honek 2021eko azaroan egin genuen Kongresuan aurkeztutako ponentzia gehienak biltzen ditu. Lehen aldiz, liburua paperezko formatuan ez ezik, PDF formatuan ere zabaltzea erabaki dugu, hedapenak dakartzan posta-kostuak murrizteko. PDF honetan, liburuaren eduki guztiak eskura daitezke. Liburuaren edukia “Introducción a los mitos del exilio / Sarrera bat erbesteko mitoei”. Carmen Gil Fombellida y Jose Ramon […]
2019ko azaroan, Erbestea eta Humanitateak. Kulturaren ibilbideak kongresua antolatu genuen. Horren bidez, gerra zibila amaitu eta laurogei urtera, 1939an, gogoratu nahi genuen. Jose Angel Ascunceren heriotzak eta, ondoren, pandemiak liburu honen agerpena atzeratu zuen eta, 2021ean argitaratu bide zena, orain plazaratu izan dugu. Liburu honetan, gure ustez aurkeztutako txostenen artean interesgarrienak zirenak jaso dira. Testuak […]
2017an gure elkarteak Erbesteko zientziari buruzko nazioarteko batzarra antolatu zuen, gure taldeak antolatzen zuen hamabosgarrena. Helburua sarritan baztertuak izan diren ikerketa aldeak berreskuratzea zen, alboratuta izan diren pertsonalitate handien lanak eta biografiak balioan jartzea eta gizarteratzea. Proiektua abiatzeko oztopo handi bat genuen: taldeko partaide gehienok ez dugu zientzia alorreko formakuntza sakona eta hori zen, alegia, […]
Arturo Taracena Arriola Guatemala, la República Española y el Gobierno Vasco en el exilio (1944-1954) liburuaren egilea da. Lan horretan Taracenak 1944tik 1954ra bitartean Ertamerikako herrialdean erbesteratu errepublikanoen presentzia aztertu egin du, hau da, Juan José Arévalo eta Jacobo Árbenz presidenteen eskutik, Guatemalak bere lehen gobernu demokratikoak ezagutu zituen garaian. Egilearen arabera, ikerketa honen hasiera […]
Gasteizko Euskal Herriko Unibertsitatearen Mikaela Portillo eraikinean, «Max Aub: Testigantza, konpromisoa eta irudimena» izenburuperean idazle valentziarraren inguruko jardunaldiak egingo dira urriaren 15 eta 16an. Bi egunetan idazle horren inguruko ideia desberdinak landuko dira: biografia, obra, garrantzia… Sarrera irekia da, Hamaika Bide Elkarteak lagundu du Max Aub Fundazioak antolatzen duen ekimen honetan.
Zailtasun ugari izan arren, XVIII. Kongresua amaiera ona izan duela esan ahal dezakegu. Zailtasun ekonomiko handiekin bada ere, lau egunetan, hainbat erakunde eta unibertsitatetako adituek musikak, bere alderdi guztietan, erbesteratuen artean izan zuen garrantzitsua erakutsi digute. Hona hemen kongresuaren zenbait dokumentu grafiko.
Dagoeneko hasi da gure XVIII. Nazioarteko Kongresurako atzerako denbora kontaketa. Bertan, hogei irakasle eta artista baino gehiagok musikak errepublikar erbesteratuentzat izan zuen garrantzia eta garapena aztertuko dute. Gurekin izango ditugu Melina Burlaud, Lucy Duran, Samuel Diz, Faustino Aranzabal, Jon Bagues, Gasteizko Abesbatza Errepublikarra… Azaroaren 21etik 24ra, Gipuzkoako Foru Aldundian eta Donostiako Carlos Santamaria Liburutegian hitzaldi, […]
Aurten erbestearen inguruko XVIII. Kongresua egingo dugu, oraingo honetan musika ardatz hartuta. Ez da arlo honetara hurbiltzen garen lehen aldia, 2012an arte eszenikoen esparruan landu ahal izan baikenuen. Oraingo honetan, ordea, musika munduan eta erbestean zentratu nahi dugu. Musikak berak erbesteratu ez ezik, iheslariei laguntzeko funtzio garrantzitsua ere bete zuen. Kontzentrazio-esparruetan, Europatik alde egin nahi […]
