Testigantzak

León Iruretagoyena, Irunen jaioa, urte askoan hiri horren alkatea izan zen; halaber, haren herrikideek oso estimatua izan zen gizon ikasi hau. Hala ere, dena esan behar da, egun hain irundar ospetsua izan zena nahiko ahaztua dago nahiz eta Irungo kale batek bere izena eraman.

Iruretagoyena familia ideologia sozialistatik nahiko gertu zegoen; nahikoa izan daiteke Don Leonen alaba, Julia, Gazteria Sozialisten sortzailea izan zen Tomas Meaberekin (1879-1915) ezkondu zela esatea. Beste familia asko bezala, Iruretagoyena familiak “hanka-sartze” larria egin zuen, 1936an demokraziaren alde jarri zen eta erbestera ihes egin behar izan zuen.

Honera dakarkigun testuan Don Leon oroitzapena jaso da. Testua haren bilobak berak, Jaime Tomas Iruretagoyenak idatzi zuen. Testu argitaratu gabeko hau zabaltzeko baimena Don Leonen birbilobak eman digu, Diego Tomás Ivancich. Zalantzarik gabe testigantza garrantzitsua da hau gure beste intelektual ahaztuaren oroimena berreskuratzeko: Leon Iruretagoyena Camino.

                                                                                                                        -Maria Bueno Martínez-

 

                                      Argazkian, Irun 1936an (Irungo Udalaren Fototeka).

 

Los últimos tiempos de D. León Iruretagoyena

Download ↓↓

1943. urteko erbesteko prentsa abertzaleak Ingalaterrako sei emakumeek sinatutako testua plazaratu zuen. Giroan gerraren amaiera eta nazismoaren gaineko garaipena susma zitekeen. Emakumeok, besteak beste, elkar antolatzeko eta erbesteko Euskal Gobernuaren alde ekiteko eskatzen zuten. Deialdi honetan sinatzaileek mentalitate aldaketa erakusten dute eta, neurri batean, ondorengo feminismoan ohikoak izango ziren ideiak azaltzen dituzte. "A las mujeres vascas" Download ↓↓

Trascripción y comentarios: Mauro Vitullo

Download ↓↓

Euzko Deya. La Voix des Basques egunkarian, 125.zenbakian, 1938ko irailaren 11an argitaratutako bertsoak. Ez dakigu idazlearen benetako izena. Download ↓↓

Jesús Bozal ikerlariak Manuel García Sesma nafar idazlearen poema hau utzi digu hemen jasotzeko. Idazleak Argelès –sur-Mer konzentrazio-esparruan bizi izan zen hilabetetan gertatukoa azaltzen digu lerrootan. Download ↓↓

1940ko urtarrilaren 20an Parisen ateratzen zen Euzko Deya. La Voix des Basques aldizkarian argitaratutako artikulua. 194. zenbakia. Lan honetan Basarri bertsolari ospetsuak bere erbesteko malenkonia adierazi zuen. Download ↓↓

Download ↓↓

Manuel García Sesma nafar idazlearen autobiografia laburra. Download ↓↓

Marina Ruizek haren amaren oroimenez idatzitako lana. Download ↓↓

Download ↓↓